Ghi lại theo lời kể của chị Trịnh Thị Nhung, vợ anh Bùi Văn Thuận, người có mặt tại phiên tòa với tư cách người làm chứng và những thân nhân khác của ông Bùi Văn Thuận.
Tham dự phiên tòa gồm có:
_ Chủ tọa phiên tòa, thẩm phán: Phạm Văn Long.
_ Đại diện công an tỉnh Thanh Hóa, cơ quan an ninh điều tra: điều tra viên Lê Hồng Kỳ và điều tra viên Mai Văn Tính.
_ Đại diện viện kiểm sát nhân dân tỉnh Thanh Hóa: kiểm sát viên Trần Huy Dũng.
_ Luật sư bào chữa gồm có: ông Đặng Đình Mạnh, ông Nguyễn Hà Luân, bà Phạm Lệ Quyên, ông Lê Văn Luân và bà Nguyễn Thị Trang.
Mặc dù có mặt trước tòa từ rất sớm và vụ án được xét xử công khai nhưng thân nhân của ông Bùi Văn Thuận không được vào tham dự mà phải đứng ngoài sân, chỉ duy nhất bà Nhung là được vào tham dự phiên tòa.
_Tất cả những nhân chứng đều vắng mặt, trừ ông Lê Quốc Quyền và bà Trịnh Thị Nhung. Cả hai đều hiện đang cư trú tại phường Mai Lâm, thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Ngoài ra phiên tòa còn có sự tham dự của chủ tịch ủy ban nhân dân phường Mai Lâm, ông Lê Anh Cường.
Trong phần chất vấn giữa ông Bùi Văn Thuận và ông Lê Quốc Quyền, ông Quyền cho biết vào giữa tháng 12/2020 ông Quyền đến mua mật ong của ông Thuận, sau đó phát hiện ông Thuận có thái độ, tư tưởng phủ nhận thể chế chính trị của Việt Nam, xúc phạm các đồng chí lãnh đạo đảng và nhà nước. Vì vậy ông đã đến phản ánh với ủy ban nhân dân phường Mai Lâm. Chủ tịch ủy ban nhân dân phường Mai Lâm, ông Cường cho biết sau khi nhận được phản ánh, đã đề nghị ông Quyền về làm đơn tố cáo và bổ sung bằng chứng. Tuy nhiên từ đó đến nay không thấy ông Quyền gửi đơn tố cáo.
Ông Bùi Văn Thuận đã đặt câu hỏi với ông Quyền rằng :” Giữa tháng 12, như vậy là từ ngày 10-20/12/2020, đúng không?”
Ông Quyền đáp: “đúng vậy”.
Ông Thuận tiếp lời : ” Thời điểm từ ngày 10-12-2020 đến qua khỏi Tết dương lịch 2021 tôi đã đi vào nam. Khi đi xe đò, nhà xe có yêu cầu hành khách khai báo số điện thoại, có thể kiểm tra đối chứng. Hơn nữa tôi có rất nhiều anh em bạn bè ở khu vực phía nam có thể làm chứng cho tôi. Như vậy là ông đã nhận lầm người, ông gặp một ông Bùi Văn Thuận nào khác chứ đâu phải tôi. Hơn nữa, ở Việt Nam, chính trị là một chủ đề nhạy cảm, nên việc chia sẻ quan điểm chính trị với một người khách mua mật ong trong lần đầu gặp mặt là không hợp lý”. Ông Quyền im lặng, không nói gì thêm.
Tiếp đó, luật sư Lê Luân, người bào chữa cho ông Bùi Văn Thuận đã đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự ông Lê Quốc Quyền vì đã cho lời khai gian.
Tiếp tục trong phần đặt câu hỏi, chủ tọa phiên tòa, thẩm phán Phạm Văn Long nói nhân chứng có thể từ chối câu hỏi hoặc giữ quyền im lặng.
Ông Quyền xin được giữ im lặng.
Luật sư Đặng Đình Mạnh phản đối vì như vậy giống như đang vẽ đường cho hươu chạy. Tuy nhiên, phản đối vô hiệu.
Đến phần đối chất giữa ông Thuận và phía cơ quan an ninh điều tra.
Các luật sư bào chữa đã in ra các bài viết do tài khoản Facebook Thuan Van Bui đăng tải trong thời gian ông Bùi Văn Thuận đang bị giam giữ và gửi cho thẩm phán, đại diện viện kiểm sát và ông Bùi Văn Thuận xem.
Ông Thuận phủ nhận mình là chủ tài khoản facebook Thuan Van Bui. Bởi hiện ông đang đứng trước tòa nghe xét xử nhưng facebook Thuan Van Bui ngoài kia vẫn trong trạng thái hoạt động.
Thẩm phán Phạm Văn Long cho rằng những tài liệu, chứng cứ này không có tính xác thực.
Các luật sư và ông Bùi Văn Thuận đã hơn 3 lần yêu cầu được kiểm chứng ngay tại tòa bằng cách tìm kiếm facebook Thuan Van Bui theo ID và trình chiếu lên màn hình lớn. Yêu cầu này chưa được chấp thuận.
Các luật sư tiếp tục phản đối bởi theo cáo trạng ở trang thứ 11, phía an ninh điều tra đã ghi rõ: ” Tuy nhiên sau khi thi hành lệnh bắt bị can Bùi Văn Thuận vào ngày 30/8/2021, cơ quan điều tra đã có văn bản gửi đến sở văn hóa thông tin và truyền thông Thanh Hóa, xác định tình trạng hoạt động của tài khoản facebook Thuan Van Bui. Kết quả, từ 30/8/2021 đến thời điểm kiểm tra (hồi 14 giờ ngày 24/6/2022 ) tài khoản facebook Thuan Van Bui không đăng tải bất kỳ bài viết nào ở chế độ công khai, do đó có căn cứ xác định Bùi Văn Thuận là người sử dụng tài khoản facebook Thuan Van Bui”. Vì vậy, việc kiểm chứng là rất cần thiết.
Chuyển sang phần đối chất với đại diện viện kiểm sát.
Ông Thuận cho rằng chỉ xác định ID facebook thôi là chưa đủ, cần phải xác minh cả ID lẫn IP tài khoản facebook Thuan Van Bui là do một mình ông sử dụng mới hợp lý.
Tuy nhiên kiểm sát viên Trần Huy Dũng cho rằng chỉ cần xác minh ID Facebook là đủ.
Các luật sư cũng đã trình lên đơn xin đề nghị đưa ra khỏi danh sách người tham gia tố tụng của bà Trần Thị Thu Trang. Điều này và việc facebook Thuan Van Bui vẫn đang hoạt động có lẽ là bất ngờ lớn nhất của phiên xử.
Ngoài ra trong phiên xử buổi chiều, trời đổ mưa nhưng ngoại trừ bà Nhung là được vào tham dự phiên tòa các thân nhân khác của ông Thuận phải đội mưa đứng cách tòa hơn 100m. Đến khi phiên tòa gần kết thúc, bà Ẻm, mẹ của ông Thuận khóc và kể rằng: ” bác cố chen vào cổng chính để nhìn mặt con trai hay thậm chí là cái bóng lưng nó thôi cũng được nhưng xe tù đã lùi sâu vào sân tòa nên bác không tài nào nhìn được. Bác buồn lắm con ạ”. Cũng cần nhắc lại đây là một phiên tòa công khai đấy thưa các bạn.
Bà Nhung cho biết thêm, từ phiên xử buổi chiều, ông Thuận bị còng cả chân, di chuyển rất khó khăn, xuống xe hay bậc thềm đều phải có người dìu. Ông Thuận tình trạng sức khỏe không được tốt nên có yêu cầu được ngồi khi trả lời. Yêu cầu của ông được chủ tọa đáp ứng. Suốt phiên tòa hai vợ chồng không thể trao đổi được với nhau bất cứ điều gì trừ câu ai đưa con đi học. Nhưng bà cho biết thêm chồng bà đã cười rất nhiều trong suốt phiên tòa. Ông Thuận vẫn luôn giữ được thái độ bình thản.
Thẩm phán Long cũng có những chất vấn ngoài lề với bà Nhung như tại sao lại đăng cáo trạng? Tại sao lại trả lời báo đài nước ngoài? Tại sao lại phát biểu chồng tôi có tội với nhà cầm quyền Việt Nam nhưng chồng tôi không có lỗi với nhân dân và đất nước Việt Nam… Với tất cả những câu trả hỏi này bà Nhung đều trả lời tôi không biết. Tôi không nhớ. Bà Nhung rất ngạc nhiên bởi những câu hỏi này thì có liên quan gì đến vụ án ???
Kết thúc ngày xử đầu tiên viện kiểm sát đề nghị mức án 7-8 năm tù giam và 5 năm quản chế.
Phương Trần
